Siêu hình học là gì? Các nghiên cứu khoa học về Siêu hình học

Siêu hình học là ngành triết học nghiên cứu bản chất và nguyên lý căn bản của hiện thực, tồn tại vượt ra ngoài phạm vi vật chất và kinh nghiệm trực tiếp. Nó khám phá các khái niệm như không gian, thời gian, bản thể và mối quan hệ nguyên nhân để hiểu sâu sắc cấu trúc của vũ trụ và ý nghĩa tồn tại.

Siêu hình học là gì?

Siêu hình học là một nhánh quan trọng của triết học, nghiên cứu về bản chất tối thượng của hiện thực và tồn tại vượt ra ngoài những gì có thể quan sát được trực tiếp. Nó đặt ra các câu hỏi căn bản về sự tồn tại, bản thể, không gian, thời gian và các mối quan hệ giữa các thực thể.

Khái niệm siêu hình học xuất phát từ thời cổ đại, được Aristotle định nghĩa là "nghiên cứu các nguyên lý đầu tiên", nhằm tìm hiểu những yếu tố nền tảng tạo nên thế giới và bản chất của chúng. Siêu hình học không chỉ tập trung vào vật chất mà còn quan tâm đến các thực tại phi vật chất như tinh thần, ý thức và các khái niệm trừu tượng.

Ngày nay, siêu hình học vẫn là lĩnh vực nghiên cứu sâu rộng, kết nối giữa triết học truyền thống và các ngành khoa học hiện đại, từ vật lý học đến khoa học nhận thức, mở rộng phạm vi và chiều sâu của các vấn đề nghiên cứu.

Lịch sử phát triển của siêu hình học

Siêu hình học có nguồn gốc từ triết học Hy Lạp cổ đại, đặc biệt là các tác phẩm của Aristotle, người đã phân biệt siêu hình học với các lĩnh vực khác của triết học. Thuật ngữ “siêu hình học” (Metaphysics) bắt nguồn từ việc sắp xếp các tác phẩm của Aristotle sau bộ sách về Vật lý học.

Trong triết học thời Trung cổ, siêu hình học được kết hợp với thần học, tập trung vào việc tìm hiểu bản chất của Thượng đế, linh hồn và vũ trụ. Thời kỳ Phục hưng và triết học hiện đại đã làm mới và mở rộng các vấn đề siêu hình học với các nhà triết học như Descartes, Spinoza, Leibniz, và Kant.

Thế kỷ 20 chứng kiến sự thay đổi quan trọng khi các trường phái như hiện tượng học và phân tích ngôn ngữ thách thức các giả định truyền thống của siêu hình học, dẫn đến sự đa dạng trong cách tiếp cận và hiểu biết về lĩnh vực này.

Các chủ đề chính trong siêu hình học

  • Bản thể học (Ontology): Nghiên cứu về bản chất và sự tồn tại của các thực thể, những gì thực sự hiện hữu.
  • Không gian và thời gian: Tìm hiểu tính chất và cấu trúc của không gian và thời gian, liệu chúng có tồn tại độc lập hay chỉ là khái niệm của con người.
  • Nguyên nhân và tác động: Khám phá mối quan hệ nguyên nhân - kết quả và các nguyên lý vận hành của thực tại.
  • Nhân quả và tự do ý chí: Bàn về khả năng lựa chọn tự do và sự tất yếu trong các hiện tượng.
  • Thực tại và hiện tượng: Sự phân biệt giữa thế giới khách quan và cách thức con người nhận thức nó.

Phân loại siêu hình học

Siêu hình học có thể được chia thành nhiều nhánh khác nhau, mỗi nhánh tập trung vào các vấn đề cụ thể:

  • Siêu hình học truyền thống: Tập trung vào các vấn đề về bản thể, tồn tại, và nguyên nhân đầu tiên của mọi vật.
  • Siêu hình học hiện đại: Nghiên cứu ngôn ngữ, logic và các khái niệm trừu tượng liên quan đến sự tồn tại.
  • Siêu hình học đặc biệt: Tập trung vào các lĩnh vực chuyên biệt như siêu hình học tâm lý, siêu hình học vật lý, hay siêu hình học xã hội.

Tầm quan trọng của siêu hình học trong triết học và khoa học

Siêu hình học là nền tảng của nhiều lĩnh vực triết học khác nhau như nhận thức luận, đạo đức học, và triết học ngôn ngữ. Việc nghiên cứu các vấn đề siêu hình giúp hiểu rõ bản chất của thực tại và các nguyên lý căn bản mà khoa học dựa vào để phát triển các giả thuyết và lý thuyết mới.

Trong khoa học, các câu hỏi siêu hình học về không gian, thời gian và bản chất của vật chất góp phần thúc đẩy sự phát triển của các lý thuyết vật lý hiện đại như thuyết tương đối và cơ học lượng tử. Những khám phá này không chỉ mở rộng kiến thức về vũ trụ mà còn làm thay đổi cách chúng ta hiểu về thực tại.

Do đó, siêu hình học không chỉ là lĩnh vực triết học trừu tượng mà còn có ảnh hưởng sâu rộng đến các ngành khoa học và công nghệ, định hình nền tảng lý luận cho sự phát triển bền vững của nhân loại.

Siêu hình học và các trường phái triết học liên quan

  • Nhị nguyên luận (Dualism): Phân biệt giữa hai thực tại riêng biệt là tinh thần và vật chất, nổi bật qua triết học của Descartes.
  • Chủ nghĩa duy vật (Materialism): Cho rằng vật chất là thực tại duy nhất và mọi hiện tượng đều có thể giải thích dựa trên vật chất.
  • Chủ nghĩa duy tâm (Idealism): Nhấn mạnh rằng ý thức hoặc tinh thần là bản chất thực sự của thực tại.
  • Hiện tượng học (Phenomenology): Tập trung nghiên cứu cách thức con người trải nghiệm và nhận thức hiện tượng trong ý thức.

Các vấn đề tranh luận trong siêu hình học

Siêu hình học phải đối mặt với nhiều tranh luận về bản chất tồn tại, mối quan hệ giữa tâm trí và vật chất, cũng như tính khách quan của thực tại. Các tranh luận này liên quan sâu sắc đến việc định nghĩa thế nào là “thực tại” và làm thế nào con người có thể hiểu được nó.

Nhiều nhà triết học hiện đại cũng đặt câu hỏi về tính cần thiết của siêu hình học trong bối cảnh khoa học hiện đại, khi mà các phương pháp khoa học chủ yếu dựa trên các hiện tượng có thể kiểm chứng và đo lường.

Ứng dụng của siêu hình học trong các lĩnh vực khác

Siêu hình học không chỉ giới hạn trong triết học mà còn có ảnh hưởng tới vật lý học, tâm lý học và công nghệ. Trong vật lý, nó thúc đẩy việc khám phá bản chất sâu xa của không gian và thời gian, cũng như các nguyên lý điều hành vũ trụ.

Trong tâm lý học, siêu hình học giúp nghiên cứu về bản chất của ý thức và các trải nghiệm chủ quan. Trong lĩnh vực công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, nó đặt ra các câu hỏi về bản chất nhận thức và trí thông minh của máy móc.

Tài liệu tham khảo

  1. Kim, Jaegwon. "Metaphysics: An Introduction". Routledge, 2003.
  2. Heidegger, Martin. "Being and Time". Harper & Row, 1962.
  3. Armstrong, D. M. "What is Metaphysics?" Routledge, 2008.
  4. Stanford Encyclopedia of Philosophy. "Metaphysics". https://plato.stanford.edu/entries/metaphysics/
  5. Stanford Encyclopedia of Philosophy. "Metaphysics and Science". https://plato.stanford.edu/entries/metaphysics-science/

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề siêu hình học:

Siêu cường tính trong siêu hình học Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 171 - Trang 149-160 - 2013
Trong vài thập kỷ cuối của thế kỷ hai mươi, đã diễn ra một cuộc cách mạng trong siêu hình học: cuộc cách mạng cường tính. Nhiều nhà siêu hình đã từ chối học thuyết, liên quan đến Quine và Davidson, rằng các phân tích mở rộng và tài nguyên lý thuyết là những yếu tố chấp nhận duy nhất. Các nhà siêu hình đã chấp nhận các công cụ như phân tích mô đun và phản thực, các tuyên bố về sự phụ thuộc mô đun v...... hiện toàn bộ
#siêu hình học #cường tính #cuộc cách mạng cường tính #phân tích mô đun #thế giới khả dĩ
Hình ảnh siêu âm qua thực quản ba chiều và bốn chiều của tim và động mạch chủ ở người sử dụng đầu dò hình ảnh cắt lớp vi tính Dịch bởi AI
Echocardiography - Tập 9 Số 6 - Trang 677-687 - 1992
Chúng tôi đã đánh giá tính khả thi lâm sàng của một hệ thống siêu âm qua thực quản (TEE) cắt lớp mẫu, không chỉ cung cấp hình ảnh TEE thông thường mà còn có khả năng tái tạo mô ba chiều và hiển thị bốn chiều. Đầu dò đã được sử dụng trên 16 bệnh nhân tại phòng siêu âm tim, phòng chăm sóc tích cực và phòng phẫu thuật. Thiết bị này là một đơn vị 64 phần tử, sóng pha, tần số 5 MHz lắp trên một...... hiện toàn bộ
#siêu âm qua thực quản #cắt lớp #mô ba chiều #mô bốn chiều #tim #động mạch chủ #hình ảnh y học
MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ HÌNH ẢNH HỌC TRÊN BỆNH NHÂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN ĐƯỢC CAN THIỆP NÚT MẠCH HÓA CHẤT SIÊU CHỌN LỌC TẠI BỆNH VIỆN K
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 519 Số 1 - 2022
Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hình ảnh học trên bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan được can thiệp nút mạch hóa chất siêu chọn lọc tại Bệnh viện K Tân Triều (từ 9/2021- 6/2022). Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu can thiệp thực nghiệm lâm sàng không đối chứng trên 50 bệnh nhân chẩn đoán xác định ung thư biểu mô tế bào gan được can thiệp nút mạch...... hiện toàn bộ
#Ung thư biểu mô tế bào gan (UTBMTBG) #nút mạch hóa chất siêu chọn lọc
ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH TỔN THƯƠNG TĨNH MẠCH CHI DƯỚI TRÊN SIÊU ÂM - DOPPLER Ở BỆNH NHÂN SUY TĨNH MẠCH CHI DƯỚI MẠN TÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y THÁI BÌNH
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 513 Số 2 - 2022
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm hình ảnh tổn thương tĩnh mạch chi dưới trên siêu âm - Doppler ở bệnh nhân suy tĩnh mạch chi dưới mạn tính tại bệnh viện Đại học Y Thái Bình. Phương pháp: Nghiên cứu mô tả, cắt ngang với 96 bệnh nhân – cỡ mẫu tính theo công thức nghiên cứu mô tả. Kết quả: Đối với hệ tĩnh mạch nông, bệnh nhân bị suy tĩnh mạch hiển lớn chiếm tỷ lệ lớn nhất 33,3%. Tỷ lệ bệnh nhân bị suy cả 2 t...... hiện toàn bộ
#tĩnh mạch #siêu âm – Doppler #suy tĩnh mạch #suy tĩnh mạch mạn tính chi dưới
ĐỐI CHIẾU HÌNH ẢNH SIÊU ÂM VỚI SOI TỬ CUNG Ở BỆNH NHÂN ĐẾN KHÁM TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y THÁI BÌNH
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 500 Số 1 - 2021
Mục tiêu: Đối chiếu hình ảnh siêu âm với kết quả soi buồng tử cung. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, trên 300 bệnh nhân. Kết quả: Trong chẩn đoán quá sản nội mạc tử cung, soi buồng tử cung có độ nhạy là 71%, cao hơn nhiều so với siêu âm (13%). Trong chẩn đoán polype buồng tử cung, soi buồng tử cung có độ nhạy (100%) cao hơn siêu âm (81%). Siêu âm và soi buồng tử cun...... hiện toàn bộ
#Buồng tử cung #soi buồng tử cung #siêu âm
TÌM HIỂU MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ CHỌC ỐI TRONG CHẨN ĐOÁN TRƯỚC SINH TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN HẢI PHÒNG
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 498 Số 1 - 2021
Sàng lọc và chẩn đoán trước sinh là phương pháp nhằm phát hiện và chẩn đoán những bất thường của thai về hình thái hoặc di truyền. Mục tiêu: Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến kết quả chọc ối trong chẩn đoán trước sinh tại Bệnh viện Phụ Sản Hải Phòng. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: có 118 thai phụ được tiến hành chọc ối. Kết quả: Có 6 trường hợp nhiễm sắc thể đồ thai nhi bất thường (5,1%)....... hiện toàn bộ
#chọc ối #siêu âm hình thái #chẩn đoán trước sinh
Nghiên cứu mô phỏng các bọt siêu vi trong hợp kim vô định hình Co81.5B18.5 Dịch bởi AI
VNU Journal of Science: Mathematics - Physics - Tập 26 Số 1 - 2010
Nghiên cứu này tập trung vào việc mô phỏng các bọt siêu vi trong hợp kim vô định hình Co81.5B18.5. Bằng cách sử dụng mô hình phân tích hình học và tính toán động lực học phân tử, chúng tôi đã xác định được kích thước, phân bố và động lực của các bọt trong mẫu. Kết quả cho thấy sự hình thành và phát triển của các bọt có sự ảnh hưởng đáng kể đến tính chất vật lý của hợp kim. Các bọt siêu vi không ch...... hiện toàn bộ
#bọt siêu vi #hợp kim vô định hình #mô phỏng #động lực học phân tử
Đánh giá mối liên quan giữa các chỉ số rối loạn đồng bộ cơ học thất trái bằng siêu âm đồng bộ mô TSI với xạ hình tưới máu cơ tim có gắn cổng điện tim ở bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim
TẠP CHÍ Y DƯỢC LÂM SÀNG 108 - - 2019
Mục tiêu: Xác định mối liên quan giữa các chỉ số đánh giá rối loạn đồng bộ thất trái bằng siêu âm đồng bộ mô TSI với GSPECT. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 140 đối tượng trong đó có 106 bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim và 34 bệnh nhân không có bệnh tim mạch. Kết quả: Tuổi trung bình ở nhóm bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim 65,4 ± 10,3 năm, nam giới chiếm 83,96% và nhóm chứng có...... hiện toàn bộ
#Siêu âm đồng bộ mô (TSI) #xạ hình tưới máu cơ tim có gắn cổng điện tim (GSPECT)
ĐỐI CHIẾU HÌNH ẢNH SIÊU ÂM TỬ CUNG VỚI KẾT QUẢ MÔ BỆNH HỌC Ở BỆNH NHÂN ĐẾN KHÁM TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y THÁI BÌNH
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 500 Số 1 - 2021
Mục tiêu: Đối chiếu hình ảnh siêu âm buồng tử cung với kết quả mô bệnh học. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, trên 73 bệnh nhân. Kết quả: Chẩn đoán quá sản niêm mạc tử cung độ nhạy của siêu âm là 13%; độ đặc hiệu là 100%; giá trị chẩn đoán dương tính là 100% và giá trị chẩn đoán âm tính là 70%. Chẩn đoán polype buồng tử cung độ nhạy trên siêu âm là 81%; độ đặc hiệu l...... hiện toàn bộ
#Buồng tử cung #mô bệnh học #siêu âm
Đánh giá độ chính xác của việc học tập ở thanh thiếu niên và người lớn có rối loạn phổ tự kỷ chức năng cao Dịch bởi AI
Journal of Autism and Developmental Disorders - Tập 46 - Trang 3570-3582 - 2016
Nghiên cứu này đã khám phá xem liệu người lớn và thanh thiếu niên có rối loạn phổ tự kỷ (ASD) có gặp khó khăn trong việc đưa ra các phán đoán siêu nhận thức, cụ thể là phán đoán việc học (judgment of learning - JOL) hay không. Qua hai thí nghiệm, nghiên cứu đã xem xét liệu các cá nhân có ASD có thể đánh giá chính xác việc họ đã học một thông tin nào đó (trong trường hợp này là các cặp từ) hay khôn...... hiện toàn bộ
#rối loạn phổ tự kỷ #phán đoán học tập #siêu nhận thức #thanh thiếu niên #người lớn
Tổng số: 107   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 10

Chủ đề khác

#công lý

Công lý là gì? Các nghiên cứu khoa học về Công lý

#hệ thực vật

Hệ thực vật là gì? Các nghiên cứu khoa học về Hệ thực vật

#bồ đào nha

Bồ đào nha là gì? Các nghiên cứu khoa học về Bồ đào nha

#kim loại quý

Kim loại quý là gì? Các nghiên cứu khoa học về Kim loại quý

#đồ gốm

Đồ gốm là gì? Các công bố khoa học về Đồ gốm

#sức khỏe tâm lý

Sức khỏe tâm lý là gì? Các nghiên cứu khoa học về Sức khỏe tâm lý

#nghiên cứu hệ thống

Nghiên cứu hệ thống là gì? Các nghiên cứu khoa học về Nghiên cứu hệ thống

#đánh giá nhận thức

Đánh giá nhận thức là gì? Các nghiên cứu khoa học về Đánh giá nhận thức

#tác động lâu dài

Tác động lâu dài là gì? Các nghiên cứu khoa học về Tác động lâu dài

#nghiên cứu trên chuột

Nghiên cứu trên chuột là gì? Các nghiên cứu khoa học về Nghiên cứu trên chuột


Xem thêm